W dniach 2–4 maja 2013 roku na Cyprze, w tureckiej Famaguście, odbyła się druga międzynarodowa konferencja poświęcona komunikacji, mediom, technologii oraz designowi. Głównym organizatorem ICCMTD 2013 (International Conference on Communication, Media, Technology and Design) był Instytut Nauk o Komunikacji (Institute of Communication Sciences) Uniwersytetu Anadolu w Eskişehirze (Turcja).
Jego partnerami były: Departament Sztuk Wizualnych i Designu (Department of Visual Arts & Communication Design) Wschodniego Uniwersytetu Śródziemnomorskiego (Eastern Mediterranean University) na Cyprze Północnym oraz trzy periodyki naukowe – „Online Journal of Communication and Media Technologies”, „Contemporary Educational Technology” oraz „Online Journal of Art and Design” – znajdujące się m.in. w indeksach: Index Copernicus International (IC), International Association for Media and Communication Research (IAMCR), The Journal Quality Evaluation Report (JQER), Directory of Open Access Journals (DOAJ) i Directory of Research Journal Indexing (DRJI).
Pierwsza konferencja z cyklu ICCMTD odbyła się w 2012 roku w Stambule w Turcji. Jej organizatorami byli: komitet redakcyjny wspomnianego powyżej pisma „Online Journal of Communication and Media Technologies” oraz Instytut Europejskich i Śródziemnomorskich Konferencji i Zjazdów (European Mediterranean Conferences & Conventions Institute), czyli stowarzyszenie akademickie zajmujące się organizacją, wspomaganiem oraz promowaniem różnych międzynarodowych konferencji i sympozjów, które odbywają się przede wszystkim w Europie i w krajach basenu Morza Śródziemnego. Instytut dba o to, by przygotowania do wymienionych przedsięwzięć naukowych odbywały się z poszanowaniem najwyższych standardów międzynarodowych w tym zakresie, dlatego też wspiera cały proces recenzowania nadsyłanych zgłoszeń, prezentacji, wreszcie artykułów, które ostatecznie są publikowane w materiałach konferencyjnych, wybrane z nich zaś ukazują się na łamach międzynarodowych, recenzowanych periodyków naukowych, takich jak np. rzeczony „Online Journal of Communication and Media Technologies”. Współorganizatorami ICCMTD 2012 były również dwie uczelnie: Uniwersytet Anadolu w Eskişehirze (Turcja) oraz Wschodni Uniwersytet Śródziemnomorski na Cyprze Północnym.
Celem pierwszej edycji ICCMTD było stworzenie międzynarodowej platformy wymiany doświadczeń dla badaczy z całego świata na temat prowadzonych przez nich badań, a także rozwoju i adaptacji różnych, interdyscyplinarnych podejść teoretycznych w sześciu głównych – zdaniem organizatorów – wymiarach zachodzenia na siebie kwestii dotyczących komunikacji, mediów, technologii i designu. Były to: technologie komunikacyjne, bariery komunikacyjne, sztuki wizualne, a także projektowanie komunikacji wizualnej, edukacja technologiczna i komunikacyjna czy wreszcie komunikacja marketingowa. Z materiałów konferencyjnych udostępnionych na stronie ICCMTD 2012 wynika, że w konferencji wzięło wówczas udział aż stu trzydziestu badaczy, naukowców i praktyków z trzydziestu czterech krajów, a w jej komitecie naukowym zasiadło trzydziestu akademików, z czego tylko sześciu z nich pochodziło z Turcji kontynentalnej oraz Famagusty (Cypr Północny), pozostali zaś byli pracownikami uniwersytetów w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Kanadzie, Grecji, RPA, Holandii, Hong Kongu, Malezji, Jordanii, we Włoszech, a także na Tajwanie i na Litwie. W obradach konferencyjnych – oprócz zgłoszonych prelegentów – uczestniczyli także tzw. keynote speakers, którymi byli prof. Alim Simsek z Uniwersytetu Anadolu w Eskişehirze, pełniący funkcję redaktora naczelnego czasopisma naukowego „Contemporary Educational Technology”, prof. Besim Mustafa z Uniwersytetu Edge Hill w Wielkiej Brytanii, prof. Umit Inatci ze Wschodniego Uniwersytetu Śródziemnomorskiego na Cyprze Północnym oraz prof. Rachel Barker z Uniwersytetu Unisa w Republice Południowej Afryki. Wśród prelegentów z całego świata, zajmujących się m.in. komunikacją społeczną i polityczną, nowymi technologiami i mediami społecznościowymi, literaturoznawstwem oraz edukacją medialną, modelowaniem geometrycznym oraz designem, zarządzaniem kryzysowym i zintegrowanym marketingiem, cyberkulturą i ekonomią mediów, prawnymi aspektami nowych mediów oraz studiami genderowymi, na ICCMTD 2012 znalazła się również jedyna reprezentantka z Polski: dr Magdalena Mateja z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu wygłosiła referat pt. Iconography of national mourning in the polish press. Druga edycja ICCMTD miała bardzo podobne założenia i przyciągnęła uwagę niemal równie dużej rzeszy badaczy, akademików oraz praktyków – wzięło w niej udział ponad sto osób z trzydziestu różnych państw. Mniejsza liczba zgłoszeń mogła być spowodowana zmianą miejsca obrad – nie był to bowiem popularny i świetnie skomunikowany Stambuł, jak przed rokiem, lecz położona w północnej, tureckiej części Cypru Famagusta. Z rozmowy przeprowadzonej z prof. Fahmem Dabajem wynikało, że organizatorzy wyciągnęli z tego faktu stosowne wnioski i na kolejną ICCMTD będą chcieli ponownie zaprosić do niegdysiejszego Bizancjum, czyli pięknego miasta nad cieśniną Bosfor. Wracając jednak do tegorocznej konferencji, ani samej Famagusty, ani tym bardziej centrum konferencyjnego zlokalizowanego w pięciogwiazdkowym hotelu Salamis Bay Conti Resort u brzegu Morza Śródziemnego, w początku ciepłego, czasem wręcz upalnego maja, z pewnością nie można nazwać pomyłką, co mogliby potwierdzić niemal wszyscy uczestnicy konferencji.
Komitet naukowy konferencji nie uległ większym zmianom względem poprzedniej edycji. Głównymi koordynatorami tego największego na Cyprze przedsięwzięcia naukowego byli: wspomniany już prof. Alim Simsek, odpowiedzialny za kwestie naukowe, prof. Fahme Dabaj ze Wschodniego Uniwersytetu Śródziemnomorskiego, odpowiedzialny za sprawy techniczne, oraz spiritus movens całego projektu – prof. Agah Gums, również ze Wschodniego Uniwersytetu Śródziemnomorskiego, pomysłodawca konferencji ICCMTD, główny organizator oraz redaktor naczelny „Online Journal of Communication and Media Technologies”. Trzeba nadmienić i bardzo docenić, że na etapie przedkonferencyjnym to właśnie prof. Gums zajmował się m.in. przyjmowaniem zgłoszeń za pośrednictwem strony internetowej konferencji, osobiście odpisywał na wiadomości przesyłane drogą elektroniczną, rozwiewał wątpliwości, informował o planowanym przebiegu konferencji, sposobie recenzowania prezentacji oraz możliwości publikowania najlepszych z nich we wspomnianych periodykach. Ponadto organizatorzy na bieżąco udzielali odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące akomodacji, przelotów oraz przemieszczania się z lotniska do centrum konferencyjnego. Wspierała ich w tym specjalnie wynajęta agencja turystyczna, której pracownicy odbierali prelegentów z lotniska oraz odpowiadali za kwestie związane z przejazdami, noclegami oraz wyżywieniem. Dzięki temu konferencję pod względem organizacyjno-technicznym należy ocenić bardzo wysoko – w miejscu odbywania obrad zawsze można było znaleźć kogoś służącego uprzejmą radą czy pomocą w przeróżnych sprawach. Warto również wspomnieć, że po rejestracji każdy prelegent otrzymywał rozbudowany pakiet gadżetów: aktówkę, a w niej certyfikaty i wydrukowane materiały konferencyjne, identyfikatory, a także długopis, będący zarazem laserowym wskaźnikiem oraz przenośną pamięcią usb.
Głównymi prelegentami (keynote speakers) podczas ICCMTD 2013 byli: prof. Clarke L. Caywood ze Stanów Zjednoczonych oraz prof. Eugène Loos z Holandii.
Prof. Clarke L. Caywood jest światowej sławy specjalistą z zakresu zintegrowanej komunikacji marketingowej (integrated marketing communication), zarządzania kryzysowego (crisis managment), public relations oraz brandingu. Jest także redaktorem naukowym popularnego podręcznika pt. Handbook of Strategic Public Relations and Integrated Marketing Communications (McGraw-Hill, New York 2012). W 1999 roku magazyn branżowy „PRWeek” nazwał go jednym ze stu najbardziej wpływowych specjalistów w dziedzinie public relations w XX wieku na świecie (PRWeek, 18 października 1999), a w 2000 roku jednym z dziesięciu najlepszych wykładowców akademickich z zakresu public relations (PRWeek, 8 lutego 2000). Ponadto Public Relations Society of America (PRSA) wybrało go wykładowcą roku 2002/2003. Prof. Caywood jest również właścicielem firmy, która w ciągu kilkunastu lat swojej działalności przeszkoliła setki przedsiębiorstw, w tym AT&T, IBM czy Scandię. Na co dzień wykłada na Północnozachodnim Uniwersytecie w Chicago, jednak jest również gościnnym wykładowcą na wielu uczelniach wyższych w Chinach. W swoim wystąpieniu podczas ICCMTD 2013 mówił m.in. o reputacji oraz różnych sposobach budowania marki w organizacjach tzw. wysokiego ryzyka (high risk organizations), czyli narażonych na częste kryzysy w ujęciu dynamicznie rozwijającej się teorii zintegrowanej komunikacji marketingowej.
Jako drugi wystąpił prof. Eugène Loos z Uniwersytetu Amsterdamskiego oraz Uniwersytetu w Utrechcie w Holandii, członek prestiżowej szkoły badawczej Amsterdam School of Communication Research (ASCoR). Jako lingwista jest autorem wielu książek i artykułów z zakresu analiz porównawczych nad tzw. starymi i nowymi mediami, ich organizacyjnymi oraz międzykulturowymi aspektami i współzależnościami. Obecnie jego zainteresowania ogniskują się wokół badań nad rolą „starych” i „nowych” mediów w angażowaniu starszych ludzi do aktywnego uczestnictwa w zmediatyzowanym dyskursie publicznym. W wystąpieniu w trakcie ICCMTD 2013 poruszył m.in. temat postępującego starzenia się społeczeństw zachodnich, w których to równolegle następuje dynamiczny rozwój nowych technologii. Zdaniem prof. Loosa dostęp do informacji, w znacznej mierze zdigitializowanej, wymusza na starszych obywatelach konieczność odnalezienia się w nowej, skomputeryzowanej, wirtualnej rzeczywistości. Profesor skoncentrował się na obaleniu kilku podstawowych mitów, m.in. przekonaniu o tym, że te pokolenia seniorów, które mają problem z użytkowaniem nowych mediów, są skazane na zagładę. Polemizował z opinią, jakoby seniorzy nie byli w stanie nauczyć się korzystania z nowych mediów, jak również z poglądem, iż to właśnie wiek jest zmienną wyjaśniającą różnice w sposobach poszukiwania informacji w sieci. Powyższe mity, związane z określonymi barierami komunikacyjnymi, były obalane na podstawie własnych, empirycznych studiów, wspartych rozlicznymi dokumentami, zestawieniami oraz materiałami wideo.
Wystąpienia obu profesorów zostały bardzo dobrze przyjęte przez interdyscyplinarne i międzynarodowe grono uczestników ICCMTD 2013. Przyjazność, otwartość na dyskusję, wymianę poglądów i doświadczeń, wreszcie życzliwość w dawaniu rad przez głównych prelegentów sprawiły, że bez wątpienia organizatorzy również w kwestii doboru keynote speakers zasłużyli na dużą pochwałę. Trzeba o tym wspomnieć przede wszystkim z uwagi na fakt, że przy tak szerokim spektrum tematów, jakie poruszali prelegenci z wielu różnych krajów, nie lada sztuką – a to udało się organizatorom – jest zaproponowanie takich głównych mówców, którzy przykują uwagę uczestników oraz będą stanowili istotny punkt odniesienia dla wszystkich prelegentów.
W dalszej kolejności należy przyjrzeć się temu, w jaki sposób idea ICCMTD – polegajaca na integracji szerokiego środowiska badaczy zajmujących się wymienionymi wcześniej sześcioma wymiarami z zakresu komunikacji, mediów, nowych technologii oraz designu – została sfunkcjonalizowana na poziomie stworzonych przez organizatorów paneli i sekcji. Każdy z referatów został zakwalifikowany do jednej z sześciu sekcji tematycznych. Pierwsza z nich miała dotyczyć nowych technologii, w tym m.in. społecznych aspektów nowych technologii komunikacyjnych, konwergencji mediów, komunikacji CMC oraz mediów społecznościowych. Druga została poświęcona barierom komunikacyjnym w edukacji, mediach i polityce oraz nauczaniu przez Internet. Trzecia dotyczyła sztuk wizualnych oraz komunikacyjnych aspektów designu, a więc m.in. nowej sztuki, zdigitalizowanej sztuki, grafiki, fotografii, teorii percepcji czy też semiotyki. Tematem czwartej była komunikacja marketingowa (zintegrowana komunikacja marketingowa, reklamodawstwo, public relations oraz e-marketing). Kolejna, piąta sekcja koncentrowała się na technologiach komunikacyjnych, a zatem technologiach nauczających, komunikacji w edukacji oraz wykorzystaniu technologii komunikacyjnych w nauczaniu. Ostatnia sekcja miała charakter otwarty – dopełniający – i miała dotyczyć szeroko pojętego komunikowania i studiów medioznawczych. Jak widać więc organizatorzy podjęli trud polegający na pogrupowaniu tematów w wymienione sekcje w taki sposób, aby nie ograniczać interdyscyplinarności konferencji ICCMTD oraz aby badacze szeroko rozumianej komunikacji z różnych zakątków świata byli w stanie z łatwością odnaleźć się w "swojej" sekcji.
Z punktu widzenia szefa jednej z sekcji ICCMTD 2013 nasuwa się jedna z naprawdę niewielu krytycznych uwag pod adresem organizatorów. O ile bowiem powyższe sekcje i wyróżnione w nich tematy na pierwszy rzut oka wyglądają przekonująco, o tyle w praktyce, kiedy przyszło – w części sekcji, nie we wszystkich – do wygłaszania referatów i prowadzenia dyskusji oraz polemik, to często okazywało się, że dystans empiryczny, teoretyczny, metodologiczny, ale również i rozdźwięk w zainteresowaniach poszczególnych prelegentów jest na tyle duży, że możliwość jakiejkowiek głębszej wymiany uwag stawała się dość ograniczona. To pokazuje, że na etapie układania kolejnego programu organizatorzy powinni skupić się nie tyle na wydzielaniu określonych podsekcji w ramach wspomnianych sekcji, lecz dokładniej przyjrzeć się poszczególnym tematom, prezentacjom, abstraktom i pogrupować je albo ze względu na cel (krótko mówiąc, przyjąć kryterium teleologiczne), albo biorąc pod uwagę zakres empiryczny i metodologiczny zgłoszonych referatów (kryterium funkcjonalistyczne). Dzięki takiemu podziałowi, który wcale nie musi iść w poprzek zaproponowanej już podczas ICCMTD 2012 typologii omówionych sekcji, dyskusje w poszczególnych panelach zwyczajnie nabrałyby rumieńców, a temperatura ewentualnych polemik byłaby nieco wyższa, przez co ciekawsza i z korzyścią dla wszystkich uczestników.
Przeglądając program konferencji, momentami można było odnieść wrażenie, że kryterium grupowania prelegentów do poszczególnych sekcji miało charakter nie tyle tematyczny, co geograficzny. I tak np. w trakcie przedpołudniowych obrad drugiego dnia konferencji zdarzyło się tak, że w jednej sekcji – poświęconej komunikacyjnym barierom w polityce (można się jednak tego tylko domyślać, gdyż w programie – co uznać należy za jego minus – sekcje nie zostały nazwane zgodnie z wymienioną powyżej typologią, a niektóre referaty pasowały również do pozostałych) – wystąpili tylko polscy badacze. W tym miejscu warto odnotować, że w porównaniu do ubiegłego roku znacząco wzrosła reprezentacja polskiego środowiska naukowego. W ICCMTD 2013 wzięło udział czworo badaczy z Polski, wszyscy pochodzili z Uniwersytetu Warszawskiego – z Instytutu Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki oraz z Instytutu Dziennikarstwa Wydziału Dziennikarstwa i Nauk Politycznych. We wspomnianym – można by rzec „polskim” – panelu wystąpił autor niniejszego sprawozdania z referatem dotyczącym wizerunku politycznego, który – jak się wydaje – stanowi istotę komunikacji politycznej w czasach święcącej triumfy post-polityki (Political image as the substance of the political communication in the era of post-politics, [w:] Proceedings Book, s. 165–169). Następnie głos zabrał dr Łukasz Szurmiński, adiunkt w Instytucie Dziennikarstwa UW, który mówił o różnych – w znacznej mierze zbieżnych ze sobą – aspektach współczesnej oraz niegdysiejszej propagandy (The various aspects of propaganda – formerly and now, [w:] Proceedings Book, s. 303–306). Na końcu rzeczonego panelu wystąpiła prof. UW dr hab. Ewa Szczęsna, kierownik Zakładu Komparatystyki w Instytucie Literatury Polskiej UW, z referatem poświęconym strategiom tworzenia znaczeń w sztuce cyfrowej (współautorami byli doktoranci: mgr Mariusz Pisarski i mgr Piotr Kubiński; Strategies of creation of meaning in digital art, [w:] Proceedings Book, s. 236–241).
Oprócz wskazanych powyżej referatów w programie można odnaleźć jeszcze jedno wystąpienie przygotowane przez Polaków. Miało ono miejsce podczas popołudniowych obrad pierwszego dnia konferencji, w sekcji, której miał przyjemność przewodniczyć autor tegoż sprawozdania. Referat przedstawił mgr Piotr Kubiński, doktorant w Instytucie Literatury Polskiej Wydziału Polonistyki UW, członek Pracowni Badań Intersemiotycznych i Intermedialnych, który mówił o różnych aspektach grywalizacji procesu e-nauczania (współautorkami wystąpienia były prof. UW dr hab. Ewa Szczęsna oraz mgr Joanna Szwechłowicz; User participation and communication in e-learning – forms and functions, [w:] Proceedings Book, s. 313–318). Pozostałe referaty w tej sekcji dotyczyły bardzo różnych problemów badawczych. I tak np. dr Sinem Tuna z Uniwersytetu Istambulskiego (İstanbul Gelişim University) mówiła o różnych sposobach przedstawiania (kreacji wizerunku) kobiet w tureckich edycjach zagranicznych magazynów, a w konsekwencji o ogromnym dystansie między rzeczywistym obrazem tureckich kobiet i ich medialnym wizerunkiem rodem z okładek kolorowych czasopism (Reality fact and ‘the real!’ re-created by women's magazines in Turkey, [w:] Proceedings Book, s. 181–185). Ove Christensen z Uniwersytetu Zealandzkiego w Danii mówił z kolei o nowoczesnych metodach nauczania w ramach skandynawskiego programu ICT (Virtual classroom in the cloud – transnational Scandinavian teaching with ICT, [w:] Proceedings Book, s. 319–322). Wreszcie dr Deimantas Jastramskis z Uniwersytetu Wileńskiego przedstawił bardzo ciekawe wyniki swoich badań na temat niepokojącego zjawiska wpływu medialnych doniesień o samobójstwach popełnionych przez znane osoby na wzrost liczby samobójstw wśród Litwinów w okresach następujących po danym zdarzeniu (Incentives of self-willed death in media, [w:] Proceedings Book, s. 104–107). Dr Jastramskis zaprezentował ponadto autorską, teoretyczną ramę wyróżniającą siedem czynników (komercyjny, medialny, psychologiczny, socjologiczny, edukacyjny, prawny i etyczny) mogących oddziaływać na stopień natężenia i skalę współzależności między medialnymi doniesieniami o samobójstwie popełnionym przez osobę rozpoznawalną a wzrostem liczby samobójstw w ogólnej populacji Litwinów. Jak zauważył keynote speaker konferencji ICCMTD 2013 – prof. Clarke L. Caywood, obecny wśród słuchaczy tej sekcji – jest to problem niezwykłej wagi, gdyż – jak podał dr Jastramskis – Litwa jest krajem o największym odsetku samobójców na każde 100 tys. osób w Europie. Wynik jest trzykrotnie większy od średniej europejskiej i wynosi 31,5. Niestety, jak zauważył prelegent z Uniwersytetu Wileńskiego, większość agend publicznych oraz samych mediów bagatelizuje rozpoznany problem.
Warto nadmienić, iż oprócz dr. Deimantasa Jastramskisego w ICCMTD 2013 wzięli udział również inni badacze z zaprzyjaźnionego Uniwersytetu Wileńskiego: dr Algirdas Budrevicius oraz dr Andrius Šuminas. Drugi z wymienionych badaczy litewskich wraz z autorem niniejszego sprawozdania odpowiada za międzynarodową współpracę między naszymi uczelniami w zakresie projektów badawczych poświęconych m.in. narracjom kryzysowym w mediach, jak również sposobom opisywania Litwinów w polskich mediach i Polaków w litewskich. Konferencja na Cyprze stała się kapitalną okazją do przedyskutowania wielu aspektów i parametrów obecnej oraz przyszłej współpracy badawczej.
Na koniec należy z pełnym przekonaniem stwierdzić, iż warto zarezerwować sobie 24–26 kwietnia 2014 roku, by udać się do Stambułu na kolejną organizowaną przez tureckich kolegów International Conference on Communication, Media, Technology and Design. Ich gościnność, życzliwość oraz dobre zorganizowanie sprawiają, że co roku ponad sto osób z kilkudziesięciu krajów decyduje się zabrać głos na tej jednej z najbardziej interdyscyplinarnych konferencji w basenie Morza Śródziemnego. Nie bez znaczenia są również warunki akomodacyjne, wobec których nie sposób zgłosić jakiekolwiek zastrzeżenia. Tegoroczna edycja ICCMTD zgromadziła badaczy z kilkudziesięciu krajów na pięknej wyspie morza łączącego Europę z Afryką oraz Bliskim Wschodem – Cyprze, a dokładniej w jego północnej, tureckiej części – Famaguście. Piękny hotel nad samym brzegiem morza, profesjonalne centrum konferencyjne, otwartość organizatorów – te elementy na pewno przyczynią się do tego, że wielu uczestników będzie ją bardzo dobrze wspominać. Trzeba jednak zaznaczyć, że to, co jest niewątpliwą zaletą tej konferencji, czyli szerokość tematyczna, interdyscyplinarność i różnorodność kulturowa widoczna w każdym panelu, może być również jej słabością, dlatego warto byłoby, aby organizatorzy znacznie więcej czasu poświęcili grupowaniu poszczególnych referatów w określone sekcje, tak aby dyskusja w nich mogła być jeszcze bardziej pogłębiona.
Podsumowując, warto wziąć udział w ICCMTD 2014, spotkać się i porozmawiać z badaczami z niemalże całego świata, którzy choć na co dzień zajmują się bardzo różnymi rzeczami, to jednak cały czas są one związane z mediami, komunikacją, nowymi technologiami i designem. Dzięki takiemu doświadczeniu niektóre oczywiste – wydawałoby się – pojęcia stają się jakby głębsze, bardziej pojemne, a przez to również i niejednoznaczne. To z pewnością poszerza horyzont badawczy, empiryczny, teoretyczny, wreszcie horyzont naszego poznania, a przecież właśnie o to chodzi w konferencjach międzynarodowych.
Warto byłoby rozważyć organizację przedsięwzięcia tego typu na Uniwersytecie Warszawskim i spróbować wpisać ją na stałe na mapę światowych wydarzeń naukowo-badawczych, tak jak uczynili to koledzy z Turcji, którzy nie zapomnieli również o stworzeniu prelegentom ICCMTD możliwości publikowania artykułów w recenzowanych periodykach, co w świetle filozofii „punktowania” nauki jest niezwykle ważne.